Bizon to polska marka kombajnów rolniczych, które od lat odgrywają kluczową rolę w mechanizacji zbioru plonów. Kombajn Bizon stanowi złożoną maszynę żniwną przeznaczoną do zbioru zbóż, nasion roślin strączkowych, kukurydzy oraz innych upraw. Zastosowanie kombajnów w rolnictwie umożliwiło znaczne zwiększenie wydajności prac polowych, ograniczenie nakładu siły roboczej i skrócenie czasu żniw.
Historia i rozwój
Produkcja kombajnów Bizon rozpoczęła się w latach 60. XX wieku w Zakładach Mechanicznych „Bizon” w Płocku. Był to istotny krok w rozwoju polskiego rolnictwa, odpowiadający na rosnące potrzeby mechanizacji prac żniwnych.
Główne etapy rozwoju technologicznego i historycznego marki Bizon:
- Wprowadzenie do produkcji pierwszego krajowego kombajnu zbożowego Bizon Z050 (lata 60. XX w.).
- Modernizacja i rozwój kolejnych modeli, takich jak Bizon Z056 i Z058, charakteryzujących się lepszą wydajnością i niezawodnością.
- Wprowadzenie specjalistycznych wariantów, m.in. do zbioru kukurydzy (Z110) i ryżu (Z120).
- Eksport maszyn Bizon na rynki zagraniczne, zwłaszcza do krajów Europy Wschodniej.
- Przejęcie zakładów przez zagranicznego inwestora i stopniowa integracja z nowoczesnymi technologiami w XXI wieku.
Budowa i działanie
Kombajn Bizon to maszyna samobieżna, której konstrukcja opiera się na stalowej ramie, podwoziu z napędem własnym oraz zespole urządzeń umożliwiających ścinanie, młócenie i czyszczenie ziarna. Maszyna wyposażona jest w kabinę operatora, zbiornik na ziarno oraz system rozładunku.
Kluczowe komponenty i ich funkcje:
- Zespół żniwny – ścina rośliny i podaje je do wnętrza maszyny.
- Przenośnik pochyły – transportuje masę roślinną z zespołu żniwnego do bębna młócącego.
- Bęben młócący – oddziela ziarno od kłosów i reszty roślin.
- Wytrząsacze lub sita – służą do oddzielenia ziarna od plew i słomy.
- Zbiornik na ziarno – magazynuje oczyszczone ziarno.
- System rozładunku – umożliwia przesypanie ziarna do przyczepy lub magazynu.
- Kabina operatora – zapewnia miejsce pracy dla kierowcy i kontrolę nad pracą maszyny.
- Silnik spalinowy – dostarcza energii do napędu wszystkich systemów kombajnu.
Modele i warianty
| Model | Rok produkcji | Przeznaczenie | Szerokość zespołu żniwnego | Wydajność (t/h) | Pojemność zbiornika (l) | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Bizon Z050 | 1965–1970 | Zboża | 3,6 m | do 2,5 | 1800 | Pierwszy polski kombajn samobieżny |
| Bizon Z056 | 1970–1994 | Zboża, rzepak | 4,2 m | do 3,5 | 2000 | Najbardziej rozpowszechniony model |
| Bizon Z058 | 1980–1998 | Zboża, rzepak | 4,2 m | do 4,0 | 2400 | Zmodernizowana wersja Z056 |
| Bizon Z110 | 1984–1990 | Kukurydza | 4,5 m | do 4,5 | 2000 | Przystosowany do zbioru kukurydzy |
| Bizon Z120 | 1988–1992 | Ryż | 4,2 m | do 4,0 | 2200 | Wersja eksportowa do zbioru ryżu |
Zastosowanie w rolnictwie
Kombajny Bizon pełnią istotną rolę w zbiorze płodów rolnych, umożliwiając przeprowadzenie żniw w krótkim czasie i na dużych powierzchniach. Dzięki uniwersalnej konstrukcji i możliwości stosowania różnych przystawek, kombajny te wykorzystywane są do zbioru zróżnicowanych upraw.
Główne uprawy, do których stosowane są kombajny Bizon:
- Zboża (pszenica, żyto, jęczmień, owies)
- Rzepak
- Kukurydza (z użyciem odpowiednich przystawek)
- Rośliny strączkowe (groch, fasola)
- Ryż (w modelach eksportowych)
Znaczenie ekonomiczne
Wprowadzenie kombajnów Bizon przyczyniło się do wzrostu efektywności gospodarstw rolnych, umożliwiając szybkie i mniej pracochłonne zbiory. Maszyny te pozwoliły na redukcję kosztów pracy ludzkiej, lepsze wykorzystanie czasu żniwnego oraz podniesienie konkurencyjności polskiego rolnictwa zarówno na rynku krajowym, jak i międzynarodowym.
Bizon stał się symbolem postępu technicznego na polskiej wsi oraz znaczącym produktem eksportowym.
Innowacje i technologie
W trakcie rozwoju kombajnów Bizon wprowadzano liczne ulepszenia technologiczne, odpowiadające na wymagania użytkowników i postęp w konstrukcji maszyn rolniczych. Do najważniejszych innowacji należą:
- Modernizacja układów napędowych, co wpłynęło na większą niezawodność i oszczędność paliwa.
- Zastosowanie hydraulicznych układów sterowania, zwiększających komfort pracy operatora.
- Wprowadzenie kabin z lepszą izolacją akustyczną i klimatyzacją.
- Ulepszone systemy czyszczenia ziarna i rozładunku zbiornika.
- Możliwość montażu różnorodnych przystawek i narzędzi roboczych, zwiększających uniwersalność zastosowań.
Wpływ na środowisko
Eksploatacja kombajnów Bizon, podobnie jak innych maszyn rolniczych z napędem spalinowym, wiąże się z emisją spalin i zużyciem paliw kopalnych. Jednak zastosowanie mechanizacji zbiorów ogranicza konieczność wykonywania prac ręcznych, co przekłada się na mniejsze zużycie energii ludzkiej i skraca czas pracy na polu.
W późniejszych modelach wprowadzano rozwiązania mające na celu zmniejszenie zużycia paliwa i ograniczenie hałasu, a także poprawę gospodarki resztkami pożniwnymi poprzez lepszy rozdrabniacz słomy.
Wyzwania i problemy eksploatacyjne
Najczęstsze problemy techniczne i wyzwania związane z eksploatacją kombajnów Bizon:
- Awaryjność układów mechanicznych w starszych modelach.
- Trudności w dostępie do części zamiennych dla wycofanych modeli.
- Wysokie zużycie paliwa w porównaniu do najnowszych maszyn światowych producentów.
- Ograniczona ergonomia kabiny operatora w starszych konstrukcjach.
- Zwiększone zużycie części podczas pracy w trudnych warunkach polowych (np. wilgotność, twarda słoma).
Kombajn Bizon to jedna z najbardziej rozpoznawalnych polskich maszyn rolniczych, która przyczyniła się do modernizacji zbioru plonów i rozwoju krajowego rolnictwa. Dzięki różnorodności modeli oraz ciągłym innowacjom, maszyny te były szeroko stosowane zarówno w Polsce, jak i za granicą, wpływając na efektywność i wydajność gospodarstw rolnych.;