Słodyszek rzepakowy – co warto wiedzieć o tym szkodniku?

Słodyszek rzepakowy to szkodnik, przez którego można stracić nawet 80% plonów rzepaku. Występuje w każdej części Polski, a uaktywnia się wiosną i latem. Największe zagrożenie stanowią zwłaszcza chrząszcze bytujące w kwiatowych pąkach, ponieważ uszkadzają je, co prowadzi do usychania roślin.

Jak wygląda słodyszek rzepakowy?

Słodyszek rzepakowy z rodziny łyszczynkowatych (Meligethes aeneus) jest jednym z najbardziej destrukcyjnych szkodników, które występują w rzepaku oraz innych roślinach z rodziny kapustowatych. Atakuje pąki kwiatowe i zalążki, co może prowadzić do znacznego obniżenia plonu.

Chrząszcz ten występuje w Ameryce, Azji i Europie, a w Polsce można spotkać go w każdym regionie. Słodyszka charakteryzuje:

• błyszczący tułów
• metaliczny odcień (ciemnozielony lub granatowy)
• długość od 2 do 2,5 mm
• buławkowate 3-członowe czułki

Jak wygląda słodyszek rzepakowy w stadium larwalnym? Ma biały lub szary tułów, ciemniejszą głowę, trzy pary odnóży i ciemne plamki na grzbiecie. Larwy są dłuższe od osobnika dorosłego i osiągają długość ok. 4 mm. Rozwijają się wewnątrz pąków, ale przepoczwarzają się w glebie. Natomiast jaja słodyszka rzepakowego są nieco podłużne, białe i mają około 0,5 mm długości.

Jak wygląda cykl życia słodyszka rzepakowego?

W okresie zimowym słodyszek kryje się w zakrzewionych terenach, na przykład pod ściółką lub darnią. Uaktywnia się w marcu lub kwietniu, kiedy temperatury osiągają 15°C. Jedna samica składa nawet 200 jaj, a larwy rozwijają się po 2–5 tygodniach.

Larwy bytują w pąkach, jednakże nie mają one tak mocno szkodliwego wpływu na rzepak, jak dorosłe osobniki. Dojrzały słodyszek rzepakowy uszkadza pąki już w pierwszych fazach rozwoju, w efekcie czego pąki żółkną i obumierają, a roślina staje się wrażliwa na choroby grzybowe. Dorosły słodyszek żeruje na kwiatach rzepaku, co prowadzi do zmniejszenia liczby zawiązanych łuszczyn.

Jak zapobiegać występowaniu słodyszka rzepakowego?

W pierwszej kolejności warto podjąć czynności profilaktyczne, takie jak:

• stosowanie płodozmianu
• regularne usuwanie zachwaszczenia
• izolowanie plantacji rzepaku od innych upraw kapustnych
• odpowiednie nawożenie
• dobór wysokiej jakości materiału siewnego oraz zapraw nasiennych
• usuwanie samosiewów
• przeoranie resztek pożniwnych

Powyższe czynności skutecznie ograniczają ryzyko, że uprawa rzepaku ozimego zostanie narażona na wystąpienie słodyszka rzepakowego.

Słodyszek rzepakowy – próg szkodliwości. Co trzeba wiedzieć?

Ile dokładnie wynosi próg szkodliwości dla słodyszka rzepakowego? Od 1 do 2 chrząszczy na roślinie przy zwartym kwiatostanie (faza BBCH 50–51). Natomiast przy luźnym kwiatostanie jest to od 3 do 5 chrząszczy na roślinie (faza BBCH 55–59).

Jedną z najskuteczniejszych metod monitorowania szkodliwości słodyszka rzepakowego jest lustracja pól i rozstawienie żółtych naczyń:

1. Naczynia najlepiej umieścić około 25 metrów od brzegu pola.
2. Pojemniki ustawia się na wysokości roślin, a w miarę ich wzrostu naczynia należy podnosić.
3. W naczyniach powinna znaleźć się woda z dodatkiem środka zmniejszającego napięcie powierzchniowe wody, które ograniczy ryzyko ucieczki słodyszka.
4. Wystarczający poziom wody to kilka centymetrów od dna.
5. Kontrolę naczyń przeprowadza się przynajmniej raz na dobę w godzinach popołudniowych.

Lustrację pól z wykorzystaniem żółtych naczyń warto przeprowadzać już po wschodach rzepaku. Kiedy zwalczać słodyszka rzepakowego? Wówczas, kiedy próg szkodliwości zostanie przekroczony, zgodnie z powyższymi informacjami.

Jak walczyć ze słodyszkiem rzepakowym?

Czym zwalczać słodyszka rzepakowego? Skuteczny zabieg zwalczający słodyszka rzepakowego zawiera insektycydy z substancjami aktywnymi, które są przystosowane zarówno przy niskich, jak i wysokich temperaturach:

• pyretroidy
• neonikotynoidy
• pirydyny azometyny
• związki fosforoorganiczne
• oksadiazyny

Dużą skutecznością wykazuje się środek Trebon 30 EC, przeznaczony do zwalczania słodyszka rzepakowego, chowacza brukwiaczka i pryszczarka kapustnika, a także insektycyd Sparrow, którego substancją czynną jest lambda-cyhalotryna.

Co trzeba wiedzieć o zabiegu zwalczającym słodyszka rzepakowego?

Największy nalot słodyszka rzepakowego ma miejsce, gdy temperatury sięgają 15°C w marcu i kwietniu. Kiedy więc pryskać słodyszka? Najlepszym momentem jest osiągnięcie fazy zwartego kwiatostanu do kwitnienia rzepaku, po przekroczeniu progu ekonomicznej szkodliwości (zweryfikowanego metodą żółtych naczyń).

Bibliografia

1. Instytut Ochrony Roślin, Państwowy Instytut Badawczy, Zapobieganie odporności słodyszka rzepakowego w Polsce, Poznań 2009.
2. Witkowski W., Ciesielski F., Mrówczyński M., Wachowiak M., Rudny R. 1989. Skuteczność pyretroidów w zwalczaniu słodyszka rzepakowego (Meligethes aeneus F.) w Polsce. Materiały XXIX Sesji Nauk. Inst. Ochr. Rośl. 1989, cz. I: 141–152.
3. Kalinowski M., Tygodnik Poradnik Rolniczy, Groźne szkodniki – słodyszek rzepakowy, 2020.

https://www.zapolice.pl/asp/pliki/rolnictwo_zwierzeta/rzepak_ozimy_slodyszek_rzepakowy_2019_r_.pdf [dostęp: 15.04.2024]