Słodyszek rzepakowy to szkodnik, przez którego można stracić nawet 80 proc. plonów rzepaku. Występuje w każdej części Polski, a uaktywnia się wiosną i latem. Największe zagrożenie stanowią zwłaszcza chrząszcze bytujące w kwiatowych pąkach, ponieważ uszkadzają je, co prowadzi do usychania roślin.
Jak wygląda słodyszek rzepakowy?
Słodyszek rzepakowy z rodziny łyszczynkowatych (Meligethes aeneus) jest jednym z najbardziej destrukcyjnych szkodników, które występują w rzepaku oraz innych roślinach z rodziny kapustowatych. Atakuje pąki kwiatowe i zalążki, co może prowadzić do znacznego obniżenia plonu.
Chrząszcz ten występuje w Ameryce, Azji i Europie, a w Polsce można spotkać go w każdym regionie. Słodyszka charakteryzuje:
- błyszczący tułów,
- metaliczny odcień (ciemnozielony lub granatowy),
- długość od 2 do 2,5 mm,
- buławkowate 3-członowe czułki.
Jak wygląda słodyszek rzepakowy w stadium larwalnym? Ma biały lub szary tułów, ciemniejszą głowę, trzy pary odnóży i ciemne plamki na grzbiecie. Larwy są dłuższe od osobnika dorosłego i osiągają długość ok. 4 mm. Rozwijają się wewnątrz pąków, ale przepoczwarzają się w glebie. Natomiast jaja słodyszka rzepakowego są nieco podłużne, białe i mają około 0,5 mm długości.
Słodyszek rzepakowy na kwitnącym rzepaku
Jak wygląda cykl życia słodyszka rzepakowego?
W okresie zimowym słodyszek kryje się w zakrzewionych terenach na przykład pod ściółką lub darnią. Uaktywnia się w marcu lub kwietniu, kiedy temperatury osiągają 15°C. Jedna samica składa nawet 200 jaj, a larwy rozwijają się po 2-5 tygodniach.
Larwy bytują w pąkach, jednakże nie mają one tak mocno szkodliwego wpływu na rzepak, jak dorosłe osobniki. Dojrzały słodyszek rzepakowy uszkadza pąki już w pierwszych fazach rozwoju, w efekcie czego pąki żółkną i obumierają, a roślina staje się wrażliwa na choroby grzybowe. Dorosły słodyszek żeruje na kwiatach rzepaku, co prowadzi do zmniejszenia liczby zawiązanych łuszczyn.
Jak zapobiegać występowaniu słodyszka rzepakowego?
W pierwszej kolejności warto podjąć czynności profilaktyczne, takie jak:
- stosowanie płodozmianu,
- regularne usuwanie zachwaszczenia,
- izolowanie plantacji rzepaku od innych upraw kapustnych,
- odpowiednie nawożenie,
- dobór wysokiej jakości materiału siewnego oraz zapraw nasiennych
- usuwanie samosiewów,
- przeoranie resztek pożniwnych.
Powyższe czynności skutecznie ograniczają ryzyko, że uprawa rzepaku ozimego zostanie narażona na wystąpienie słodyszka rzepakowego.
Słodyszek rzepakowy – próg szkodliwości. Co trzeba wiedzieć?
Ile dokładnie wynosi próg szkodliwości dla słodyszka rzepakowego? Od 1 do 2 chrząszczy na roślinie przy zwartym kwiatostanie (faza BBCH 50-51). Natomiast przy luźnym kwiatostanie jest to od 3 do 5 chrząszczy na roślinie (faza BBCH 55-59).
Jedną z najskuteczniejszych metod monitorowania szkodliwości słodyszka rzepakowego jest lustracja pól i rozstawieniu żółtych naczyń.
- Naczynia najlepiej umieścić około 25 metrów od brzegu pola.
- Pojemniki ustawia się na wysokości roślin, a w miarę ich wzrostu naczynia należy podnosić.
- W naczyniach powinna znaleźć się woda z dodatkiem środka zmniejszającego napięcie powierzchniowe wody, które ograniczy ryzyko ucieczki słodyszka.
- Wystarczający poziom wody, to kilka centymetrów od dna.
- Kontrolę naczyń przeprowadza się przynajmniej raz na dobę w godzinach popołudniowych.
Lustrację pól z wykorzystaniem żółtych naczyń warto przeprowadzać już po wschodach rzepaku. Kiedy zwalczać słodyszka rzepakowego? Wówczas, kiedy próg szkodliwości zostanie przekroczony, czyli według powyższych informacji.
Żółte naczynia są jedną z najskuteczniejszych metod monitorowania szkodliwości słodyszka.
Jak walczyć ze słodyszkiem rzepakowym?
Czym zwalczać słodyszka rzepakowego? Skuteczny zabieg zwalczający słodyszka rzepakowego zawiera insektycydy z substancjami aktywnymi, które są przystosowane zarówno przy niskich, jak i wysokich temperaturach:
- pyretroidy,
- neonikotynoidy,
- pirydyny azometyny,
- związki fosforoorganiczne,
- oksadiazyny.
Dużą skutecznością wykazuje się środek Trebon 30 EC przeznaczony do zwalczania słodyszka rzepakowego, chowacza brukwiaczka i pryszczarka kapustnika, a także insektycyd Sparrow, którego substancją czynną jest lambda-cyhalotryna.
Co trzeba wiedzieć zabiegu zwalczającym słodyszka rzepakowego?
Największy nalot słodyszka rzepakowego ma miejsce, gdy temperatury sięgają 15°C w marcu i kwietniu. Kiedy więc pryskać słodyszka? Najlepszym momentem jest osiągnięcie fazy zwartego kwiatostanu do kwitnienia rzepaku, po przekroczeniu progu ekonomicznej szkodliwości (zweryfikowanego metodą żółtych naczyń).
BIBLIOGRAFIA:
- Instytut Ochrony Roślin, Państwowy Instytut Badawczy, Zapobieganie Odporności słodyszka rzepakowego w Polsce, Poznań 2009.
- Witkowski W., Ciesielski F., Mrówczyński M., Wachowiak M., Rudny R. 1989. Skuteczność pyretroidów w zwalczaniu słodyszka rzepakowego (Meligethes aeneus F.) w Polsce. Materiały XXIX Sesji Nauk. Inst. Ochr. Rośl. 1989, cz. I: 141-152.
- Kalinowski M., Tygodnik Poradnik Rolniczy, Groźne szkodniki – słodyszek rzepakowy, 2020.
https://www.zapolice.pl/asp/pliki/rolnictwo_zwierzeta/rzepak_ozimy_slodyszek_rzepakowy_2019_r_.pdf [dostęp: 15.04.2024 r]
