Małe, różowe kwiatki, pierzaste liście przypominające nać marchwi, niski pokrój. Wygląda niepozornie. Ale tylko do czasu. Iglica pospolita (Erodium cicutarium) należy do chwastów, które są uciążliwe zwłaszcza w uprawach zbóż. Roślina ta dobrze sobie radzi w suszy, szybko się rozmnaża i potrafi na długo zdominować pole. Jak zwalczać iglicę pospolitą?
Jak wygląda iglica pospolita?
Iglica pospolita to roślina jednoroczna, która może zimować. Jej siewki pojawiają się już bardzo wcześnie – nawet w marcu, a pełnię rozwoju osiągają do sierpnia. W optymalnych warunkach roślina dorasta do 10–50 cm wysokości. Tworzy niską, rozłożystą rozetę o średnicy nawet 30–40 cm. Jej liścienie mają charakterystyczny kształt trójklapowy, przy czym środkowa klapa jest większa niż boczne. Czasami boczne klapy bywają nawet dwudzielne.
Z czasem iglica wytwarza liście pierzastosieczne, lekko owłosione. Łodyga wznosi się i podnosi. Kwiaty są drobne, 5-płatkowe, w odcieniach różu lub liliowego. To właśnie ich kolor i kształt sprawiają, że często myli się ją z mało istotnym chwastem, a to duży błąd.
Owocem iglicy jest rozłupnia zakończona charakterystycznym „dziobem”. Reaguje na wilgoć, potrafi zwijać się i rozwijać, co usprawnia rozsiewanie. Ten mechanizm to herpochoria – ruch nasion możliwy dzięki zmianom wilgotności powietrza i gleby.
Biologia i ekspansja, czyli jak iglica rozrasta się na polach
Największy problem z iglicą to jej niesamowita zdolność do rozmnażania i przystosowania. Wytwarza od kilkuset do nawet ponad 9 tysięcy nasion z jednej rośliny. Każda z rozłupek zawiera jedno nasiono, które może zostać „wystrzelone” nawet na metr od rośliny macierzystej. Ale to nie wszystko – nasiona są w stanie przetrwać w glebie przez dekady. To oznacza, że nawet jeśli zniknie z pola na kilka lat, może wrócić znienacka.
Siedliska i warunki. Gdzie występuje najczęściej iglica pospolita?
Ten chwast, zagrażający głównie zbożom, preferuje gleby suche, lekkie, piaszczyste lub lekko gliniaste. Iglica pospolita rozprzestrzenia się na ziemiach o niższym pH (kwaśne do lekko kwaśnych, czyli 4–6). Potrzebuje dużo światła – rzadko występuje w miejscach zacienionych. Najczęściej spotykana jest w:
- oprawach szerokorzędowych – kapusta, kalafior, brokuł, ogórek gruntowy,
- sadach – wiśnia, porzeczka, truskawka,
- na ścierniskach i międzyplonach,
- w zbożach jarych (rzadziej w ozimych),
- na terenach ruderalnych, nieużytkach i ogrodach przydomowych
Wystarczy niewielka liczba roślin, żeby straty w plonie były zauważalne. Przy nasileniu 20 szt./m² notowano spadki rzędu 10% dla pszenicy oraz 18% dla rzepaku.
Zwalczanie iglicy pospolitej. Co jest najskuteczniejsze?
Najważniejsze są herbicydy z substancjami aktywnymi, na które iglica wykazuje wrażliwość. Należą do nich:
- 2,4-D + dikamba – klasyczne rozwiązanie o szerokim spektrum działania,
- bentazon – działa głównie nalistnie,
- flurochloridon – skuteczny doglebowo,
- napropamid – często stosowany w warzywach,
- sulfosulfuron – zwalcza chwasty dwuliścienne, w tym iglicę.
Herbicydy można aplikować nalistnie (gdy roślina już wzeszła) lub doglebowo (przed wschodami lub tuż po). Dobór środka zależy od rodzaju uprawy, fazy rozwojowej iglicy i warunków polowych. Ważne są wilgotność, struktura gleby oraz obecność innych chwastów.
Strategia długofalowa. Jedna aplikacja to za mało
Nawet skuteczny zabieg nie daje gwarancji, że w kolejnym roku nie nastąpi ponowny wysiew. Z tego powodu zaleca się m.in.:
- monitoring pól już wczesną wiosną,
- regularne zabiegi, szczególnie w przypadku upraw podatnych,
- dobre zmianowanie – na przykład zboża ozime mogą ograniczyć rozwój iglicy,
- zamykanie ścierniska po żniwach – ograniczenie rozsiewu nasion,
- utrzymanie dobrego stanu gleby – nawożenie i wapnowanie.
Iglica pospolita może wyrządzić ogromne szkody na lata. Głównie przez głęboki system korzeniowy, odporność na suszę i tysiące nasion. Jednak, jeśli rolnik wcześnie rozpozna chwast i zastosuje odpowiednie środki chemiczne może skutecznie zażegnać problem.
Bibliografia:
- B. Sudnik-Wójcikowska, Rośliny synantropijne, Warszawa: Multico, 2011.
- L. Rutkowski, Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa, PWN, 2006.