Gwiazdnica pospolita to chwast, który potrafi szybko zdominować pola uprawne. Ze względu na swój niezwykle szybki wzrost oraz zdolność do intensywnego rozsiewania nasion, może stać się poważnym zagrożeniem dla wielu upraw. Jak wygląda gwiazdnica pospolita i w jaki sposób skutecznie ją zwalczyć?
Czym jest gwiazdnica pospolita i gdzie rośnie?
Gwiazdnica pospolita (Stellaria media) to jednoroczna roślina z rodziny goździkowatych, która występuje powszechnie na terenie całej Polski. Gatunek rodzimy, wyjątkowo rozpowszechniony. Zasiedla zarówno pola uprawne, jak i ogrody, siedliska ruderalne, pobocza dróg, skraje lasów czy brzegi cieków wodnych.
Preferuje gleby wilgotne, próchniczne oraz bogate w azot, choć jest w stanie rozwijać się również na mniej urodzajnych stanowiskach. Jest jednym z pierwszych chwastów, który pojawia się wczesną wiosną i często jest obecny aż do późnej jesieni.
Najczęściej pojawia się w uprawach zbóż ozimych i jarych (zwłaszcza pszenicy, jęczmienia i żyta), rzepaku i kukurydzy.
Jak wygląda gwiazdnica pospolita?
Gwiazdnica pospolita to roślina o delikatnej budowie, osiągająca zazwyczaj długość do 40 cm, choć jej pełzające pędy mogą dorastać nawet do 50–60 cm. Łodygi są cienkie, płożące lub nieco wzniesione, silnie rozgałęzione i pokryte jednym rzędem włosków.
Dolne liście posiadają długie ogonki, natomiast górne są siedzące. Blaszki liściowe mają kształt jajowaty do szerokojajowatego. Kwiaty są promieniste z owłosionymi działkami kielicha.
W zależności od warunków środowiskowych, rośliny tego gatunku mogą silnie różnić się pokrojem: na stanowiskach suchych, silnie nasłonecznionych lub w okresach chłodu są zwykle niskie i zwarte, natomiast na glebach wilgotnych i zasobnych – bujnie się rozrastają.
Gwiazdnica pospolita. Nasiona i rozmnażanie
Gwiazdnica rozmnaża się dwojako:
- generatywnie – z nasion (1–25 tys. na roślinę),
- wegetatywnie – przez fragmenty łodygi zakorzeniające się w węzłach.
Nasiona kiełkują bardzo wcześnie. Potrafią przetrwać w glebie nawet 70 lat. Roznoszone są przez wiatr i zwierzęta, zwłaszcza ptaki.
Co więcej, sam gatunek jest zdolny do wytworzenia od 2 do 5 pokoleń rocznie! To czyni go jednym z najtrudniejszych do zwalczenia chwastów rocznych w Polsce.
Szkodliwość gwiazdnicy pospolitej w uprawach
Niestety, gwiazdnica skutecznie konkuruje z roślinami uprawnymi, szczególnie w początkowych fazach wzrostu. Pobiera duże ilości azotu, ogranicza dostęp do światła i wody, tworzy gęste kobierce utrudniające rozwój siewek. Zwiększa też wilgotność przyziemnej warstwy łanu, sprzyjając rozwojowi patogenów grzybowych.
Próg ekonomicznej szkodliwości wynosi 26-60 sztuk na metr kwadratowy w zależności od uprawy.
Zbyt późna reakcja na zachwaszczenie może prowadzić do poważnych strat plonu i spadku jakości surowca. Dodatkowo nadmierne nawożenie azotowe i uproszczony płodozmian sprzyjają ekspansji gwiazdnicy.
Gwiazdnica pospolita. Oprysk z użyciem sprawdzonych substancji
Skuteczne zwalczanie gwiazdnicy pospolitej opiera się głównie na metodach chemicznych. Zaleca się wykonanie zabiegu herbicydami zawierającymi substancje czynne, takie jak:
- fluroksypyr,
- MCPA,
- dikamba,
- lenacyl,
- beflubutamid.
W ofercie Scandagra warto zwrócić uwagę na preparaty, które doskonale sprawdzą się w walce z gwiazdnicą pospolitą. Są to: Botiga i Springbok 400 EC.
Środki chwastobójcze należy zastosować jak najwcześniej, najlepiej w fazie młodych siewek.
Bibliografia:
- Domaradzki K., Prowadzenie łanu oraz regulacja zachwaszczenia w rolnictwie precyzyjnym, w: Rolnictwo precyzyjne w teorii i praktyce, IUNG‑PIB, Wrocław 2019.
- Parus, A. Gwiazdnica pospolita (Stellaria media Vill.)–właściwości biologiczne i lecznicze. Postępy Fitoterapii, 3, 153-156, 2015.
- https://www.czytelniamedyczna.pl/5402,gwiazdnica-pospolita-stellaria-media-vill-wlasciwosci-biologiczne-i-lecznicze.html [dostęp 02.07.25]
- https://www.wrp.pl/gwiazdnica-pospolita-chwasty-bez-tajemnic-najwazniejsze-cechy-wystepowanie-szkodliwosc-ciekawostki/ [dostęp 02.07.25]
- https://www.wrp.pl/13-najgrozniejszych-chwastow-w-rzepaku/
- https://modr.pl/sites/default/files/brochures/progi_szkodliwosci_roslin_rolniczych.pdf