Komosa biała od lat sprawia poważne trudności w uprawach polowych. Ten agresywny chwast ma ogromny potencjał reprodukcyjny i bardzo szybko konkuruje z roślinami o wodę, światło i składniki pokarmowe. Jak rozpoznać komosę w fazie siewki? Jak skutecznie ją zwalczyć, zanim zdominuje plantację?
Co to jest komosa biała? Chwast, który sprawia kłopoty
Komosa biała (Chenopodium album L.) to jednoroczny chwast z rodziny komosowatych. Nazywana jest także lebiodą lub mącznicą. Występuje powszechnie na terenie całej Polski. Można ją spotkać m.in. przy rowach, przydrożach, nieużytkach, czy też innych miejscach ruderalnych, zasobnych w azot. W przypadku pól rolnych zachwaszcza głównie rzepak, kukurydzę, zboża jare, rośliny strączkowe i okopowe.
Szacuje się, że komosa biała w wyjątkowych warunkach może wytworzyć nawet 20 000 nasion. Co ciekawe, jej zdolność rozrodu jest wyjątkowo wysoka. W sprzyjających warunkach jedna roślina może wydać nawet kilkadziesiąt tysięcy nasion. Zachowują one żywotność przez wiele lat, najczęściej 10–15 (chociaż niektóre źródła podają, że zdarzają się przypadki ponad 30 lat).
Okres kwitnienia tego chwasta przypada na okres od czerwca do października.
Komosa biała. Siewka i warunki
Siewka komosy białej rozwija się dynamicznie i jest łatwa do rozpoznania przy uważnej obserwacji. Lebioda ma cienką, czerwonawą łodyżkę podliścieniową i liścienie długości ok. 15 mm. Są one zazwyczaj równowąskie, zaokrąglone, z górnej strony pokryte srebrzystym nalotem, a od spodu fioletowo-czerwone. Pierwsze liście właściwe są jajowate lub podłużne, często ząbkowane i również pokryte nalotem. W miarę rozwoju dolne przybierają kształt trapezowy, a górne stają się lancetowate i całobrzegie. Wszystkie są osadzone na długich ogonkach.
Już w fazie siewki roślina wytwarza silny korzeń, przez co szybko konkuruje o wodę i składniki pokarmowe. Wymaga wczesnego zwalczania, szczególnie w uprawach jarych.
W zależności od warunków stanowiska, komosa może osiągać od kilku centymetrów do ponad 2 metrów wysokości. Najlepiej rozwija się na glebach próchnicznych, ale z powodzeniem adaptuje się także do gleb lżejszych i mniej urodzajnych.
Dlaczego komosa biała jest problemem?
W zbożach obecność komosy zwiększa wilgotność zebranego ziarna i może pogarszać warunki przechowywania. Oprócz tego, duże okazy utrudniają zbiór mechaniczny i mogą powodować uszkodzenia plonów.
Co gorsza, komosa biała jest żywicielem wielu szkodników oraz stanowi też potencjalne źródło patogenów wirusowych. Jest dla nich alternatywnym źródłem pożywienia i miejscem bytowania. Dlatego jej obecność w polu wiąże się z podwyższonym ryzykiem dla całej plantacji.
Szkodliwość komosy białej. Ile wynosi próg?
W uprawach rolnych komosa biała może stanowić realne zagrożenie już przy bardzo niskim zagęszczeniu. Próg szkodliwości tej rośliny mieści się w granicach 0,5–2 roślin na metr kwadratowy. Szczególnie groźna jest dla kukurydzy w początkowej fazie rozwoju (do ok. 8–10 liści).
Jeśli nie usunie się chwastów odpowiednio wcześnie, ich obecność może prowadzić do zauważalnych spadków plonu.
Komosa biała – zwalczanie herbicydami
Jak zwalczyć komosę białą? To nie jest łatwe zadanie. Ze względu na rozbudowany system korzeniowy, komosa jest trudna do usunięcia mechanicznie, zwłaszcza w fazie zaawansowanego wzrostu. W praktyce oznacza to konieczność sięgnięcia po środki chemiczne, najlepiej zawierające poniższe substancje czynne:
- chlorotoluron,
- bromoksynil,
- chlorydazon,
- izoproturon,
- MCPA, mekoprop-P, mezotrion,
- napropamid,
- lenacyl.
Największą skuteczność osiąga się, stosując herbicydy we wczesnych fazach rozwoju chwastu, najlepiej w fazie siewki, gdy komosa biała jest najbardziej wrażliwa. Herbicydy należy stosować zgodnie z zaleceniami producenta oraz odpowiednio do warunków pogodowych na polu.
Bibliografia:
- H. Klaaβen, J. Freitag.Profesjonalny atlas chwastów. Limburgerhof: BASF Aktiengesellschaft, 2004.
- I.Oleś. Chwasty – niedoceniany skarb natury. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie, Toruń 2022.
- https://www.atlas-roslin.pl/gatunki/Chenopodium_album_agg..htm [dostęp: 30.06.25]
- https://atlas.roslin.pl/plant/6685 [dostęp: 30.06.25]
- https://www.sodr.pl/informacje-branzowe/rozwoj-obszarow-wiejskich/Komosa-biala-jej-charakterystyka-i-zwalczanie-w-zbozach-ozimych/idn:1629 [dostęp: 30.06.25]
- https://zwalczamychwasty.pl/komosa-biala/ [dostęp: 30.06.25]
- https://www.farmer.pl/produkcja-roslinna/ochrona-roslin/komosa-i-chwastnica-sa-powaznym-problemem-w-kukurydzy,148435.html [dostęp: 30.06.25]