Przytulia czepna od lat pozostaje jednym z największych utrapień rolników. Ten niepozorny chwast skutecznie zagłusza rośliny uprawne i odbiera im nie tylko światło, ale też cenne składniki pokarmowe. Jest wyjątkowo azotolubna. Jak ją rozpoznać i w którym momencie najlepiej rozpocząć zwalczanie?
Czym jest i jak rozpoznać przytulię czepną?
Przytulia czepna (Galium aparine) to jednoroczny chwast jary, należący do rodziny marzanowatych. Jej cienka, wiotka łodyga dorasta do długości nawet 1,5 m, a dzięki haczykowatym włoskom łatwo przylega do roślin uprawnych i wspina się po nich. Łodyga jest ostro czterokanciasta, wyraźnie zgrubiała w węzłach.
Liście są klinowatolancetowate, ułożone w okółkach po 6 do 10 sztuk. Na brzegach również znajdują się haczykowate włoski, które zwiększają czepność. Kwiaty są drobne, białe lub zielonkawe. Przytulia kwitnienie rozpoczyna w czerwcu i może trwać aż do października (czasem listopada), w zależności od warunków pogodowych.
Mechanizmy rozprzestrzeniania przytulii czepnej
Chwast ten rozprzestrzenia się głównie za pomocą owoców pokrytych haczykowatymi szczecinkami, które łatwo przyczepiają się do sierści zwierząt, odzieży, ludzi i maszyn rolniczych. Dzięki temu może być transportowana na znaczne odległości – zarówno w obrębie pola, jak i między gospodarstwami.
Co istotne z perspektywy rolników, nasiona zachowują zdolność kiełkowania nawet po przejściu przez układ pokarmowy zwierząt, co dodatkowo sprzyja jej rozsiewaniu. Szacuje się, że jedna roślina przytulii czepnej może wytworzyć średnio 300–400 nasion, które pozostają żywotne w glebie przez 2–3 lata. Niektóre źródła mówią o 600 nasionach i znacznie dłuższym okresie, bo blisko 8 lat.
Gdzie występuje przytulia czepna?
Przytulia czepna rośnie powszechnie na terenie całej Polski. Zazwyczaj wyrasta na glebach gliniastych czy czarnoziemach zasobnych w azot. Można ją spotkać w polu, terenach ruderalnych, okolicach zbiorników wodnych, czy też w lasach łęgowych.
To, co jest istotne dla rolników – występuje w uprawach rzepaku, roślinach strączkowych, kukurydzy, czy też pszenicy ozimej. Jest bardzo szkodliwa dla zbóż ozimych.
Szkodliwość przytulii czepnej. Co sprawia największy problem?
Chociaż na początku może wydawać się niegroźna, przytulia bardzo szybko zagęszcza łan i staje się poważnym zagrożeniem dla upraw. Jej obecność prowadzi do konkurencji o wodę, światło i składniki pokarmowe.
Pędy przytulii czepnej owinięte wokół łodyg zbóż odcinają dostęp do światła liściom i kłosom. Chwast ten tworzy też skupiska, które utrudniają dojrzewanie zboża i znacząco komplikują zbiory kombajnowe, oplatając się wokół podzespołów maszyn.
Według ekspertów, już 2 rośliny na metr kwadratowy przekraczają próg szkodliwości. Chociaż czasem to może być nawet 0,5-1 szt na metr kwadratowy. Wszystko jest uzależnione od warunków uprawowych.
Kiedy i czym zwalczać przytulię czepną?
Ze względu na zimującą formę rozwoju, najlepszym terminem do walki z przytulią czepną jest jesień. To właśnie wtedy, już od fazy liścieni, chwast zaczyna dynamicznie się rozwijać i intensywnie pobierać składniki odżywcze z gleby. Wczesny zabieg ogranicza rozrost rośliny i jej wpływ na łan uprawny wiosną.
W zbożach ozimych szczególnie skuteczne są preparaty zawierające:
- florasulam,
- diflufenikan,
- chlopyralid i aminopyralid.
Warto pamiętać, że skuteczność zwalczania chwastów zależy nie tylko od doboru substancji czynnej, ale też od prawidłowego stosowania środków ochrony roślin. Zawsze należy korzystać ze sprawdzonych preparatów i dokładnie zapoznać się z treścią etykiety. Stosowanie niezgodne z zaleceniami producenta może obniżyć skuteczność zabiegu.
Bibliografia:
- Taylor, K. „Galium aparine L.” Journal of ecology 87.4 (1999): 713-730.
- https://www.atlas-roslin.pl/gatunki/Galium_aparine.htm [dostęp: 20.05.2025]
- https://seedidguide.idseed.org/fact_sheets/galium-aparine/ [dostęp: 20.05.2025]
- https://wiescirolnicze.pl/przytulia-czepna-charakterystyka-szkodliwosc-i-zwalczanie/ [dostęp: 20.05.2025]