Gleby cynamonowe to typ gleb występujących głównie w strefach o klimacie ciepłym i suchym lub półsuchym. Charakteryzują się one specyficznym odcieniem przypominającym barwę cynamonu, co stało się podstawą ich nazwy. Gleby te powstają na podłożach skał węglanowych, najczęściej w wyniku procesów wietrzenia chemicznego i mechanicznego.
W rolnictwie gleby cynamonowe mają istotne znaczenie, szczególnie na terenach o ograniczonych zasobach wodnych. Dzięki swoim właściwościom fizycznym i chemicznym mogą być wykorzystywane zarówno pod uprawę roślin, jak i do wypasu zwierząt gospodarskich.
Cechy fizyczne, chemiczne i warunki klimatyczne
- Skład chemiczny i fizyczny:
- Zawartość wapnia (Ca) i magnezu (Mg) jest stosunkowo wysoka.
- pH gleby zbliżone do obojętnego lub lekko zasadowego.
- Umiarkowana ilość próchnicy w warstwie powierzchniowej.
- Struktura gruzełkowata lub pylista, co ułatwia obróbkę rolniczą.
- Zawartość składników pokarmowych dla roślin (azot, fosfor, potas) jest przeciętna.
- Przeciętna pojemność wodna, skłonność do przesuszania.
Warunki klimatyczne i geograficzne występowania gleb cynamonowych to przede wszystkim obszary o klimacie umiarkowanie ciepłym, suchym lub półsuchym. Najczęściej spotyka się je na terenach o niewielkiej ilości opadów, długim okresie wegetacyjnym i wysokich temperaturach letnich.
Występują na podłożach węglanowych, zwłaszcza wapieniach i marglach.
Kolor gleb cynamonowych jest zbliżony do barwy cynamonu – jasnobrązowy lub brunatny z odcieniem czerwieni. Struktura tych gleb jest zazwyczaj gruzełkowata lub pylista, co sprzyja przewiewności i ułatwia obróbkę mechaniczną.
Gdzie występują gleby cynamonowe
- Azja Środkowa (Kazachstan, Uzbekistan, Turkmenistan)
- Basen Morza Śródziemnego (Hiszpania, Włochy, Grecja, Turcja, północna Afryka)
- Bliski Wschód (Izrael, Liban, Syria)
- Południowa Europa (Bułgaria, Rumunia)
- Wybrane rejony Chin i Mongolii
Wykorzystanie w uprawach rolnych
- Pszenica
- Jęczmień
- Kukurydza
- Słonecznik
- Winorośl
- Drzewa oliwne
- Rośliny pastewne (lucerna, koniczyna)
- Warzywa (pomidor, bakłażan, papryka)
Na glebach cynamonowych stosuje się techniki uprawy dopasowane do ich umiarkowanej żyzności i skłonności do przesuszania. Zaleca się stosowanie płodozmianu, nawożenie organiczne i mineralne, ściółkowanie oraz nawadnianie w okresach suszy.
W celu ograniczenia erozji wietrznej i wodnej praktykuje się również uprawę roślin okrywowych oraz minimalizowanie zabiegów uprawowych.
Znaczenie dla hodowli zwierząt
Gleby cynamonowe, dzięki umiarkowanej zawartości składników pokarmowych i odpowiedniej strukturze, mogą stanowić podstawę dla pastwisk o dobrej produktywności. Jednak ich skłonność do przesuszania wymaga odpowiedniego zarządzania, szczególnie w okresach niedoboru opadów.
Jakość pastwisk zależy od właściwego doboru gatunków roślin odpornych na suszę i systematycznego nawożenia.
- Owce
- Kozy
- Bydło (głównie w formie ekstensywnej)
- Konie
- Wielbłądy (w regionach Azji i Afryki)
Mocne strony i ograniczenia
Korzyści z uprawy na glebach cynamonowych:
- Dobra przewiewność i łatwość obróbki mechanicznej.
- Wysoka zawartość wapnia korzystna dla wielu roślin uprawnych.
- Możliwość prowadzenia upraw w regionach o długim okresie wegetacyjnym.
- Przydatność do uprawy winorośli, drzew oliwnych i innych roślin klimatu śródziemnomorskiego.
Wyzwania związane z tym typem gleby:
- Skłonność do przesuszania i ograniczona pojemność wodna.
- Umiarkowana zawartość próchnicy i składników pokarmowych.
- Ryzyko erozji, zwłaszcza na terenach nachylonych.
- Konieczność stosowania nawadniania i nawożenia w celu utrzymania żyzności.
Sposoby ochrony i gospodarowania
- Stosowanie płodozmianu i nawożenia organicznego.
- Utrzymywanie okrywy roślinnej w celu ograniczenia erozji.
- Wdrażanie systemów nawadniających (np. nawadnianie kroplowe).
- Ograniczanie intensywnych zabiegów mechanicznych.
- Rekultywacja terenów zdegradowanych przez erozję.
Zarządzanie zasobami glebowymi na terenach gleb cynamonowych polega przede wszystkim na utrzymaniu równowagi między produkcją rolniczą a ochroną środowiska. Wymaga to wdrażania zrównoważonych technik uprawy, odbudowy materii organicznej i racjonalnego gospodarowania wodą.
Czym różnią się od innych gleb
| Typ gleby | Zawartość próchnicy | Skład mineralny | Przewiewność | Pojemność wodna | Zastosowanie rolnicze |
|---|---|---|---|---|---|
| Gleby cynamonowe | Umiarkowana | Wapń, magnez, węglany | Dobra | Przeciętna | Zboża, winorośl, pastwiska |
| Czarnoziemy | Wysoka | Zasobne w składniki | Dobra | Wysoka | Zboża, buraki, kukurydza |
| Gleby bielicowe | Niska | Kwarc, mało składników | Przeciętna | Niska | Lasy, pastwiska |
| Gleby brunatne | Średnia | Różnorodny | Dobra | Umiarkowana | Zboża, warzywa, sady |
| Gleby rędzinowe | Średnia | Wapń, margle | Dobra | Umiarkowana | Zboża, buraki, warzywa |
Znaczenie gleb cynamonowych w rolnictwie
Gleby cynamonowe, choć nie należą do najżyźniejszych, odgrywają istotną rolę w rolnictwie regionów o klimacie suchym i ciepłym. Umożliwiają uprawę wielu cennych roślin, takich jak winorośl czy drzewa oliwne, oraz stanowią podstawę dla ekstensywnej hodowli zwierząt.
Racjonalne zarządzanie tymi glebami pozwala na efektywne wykorzystanie ich potencjału przy jednoczesnym zachowaniu równowagi środowiskowej.;